Najstarsze dzieje osadnictwa nad jeziorem Drawsko (cz.1)

JEZIORO TAJEMNIC. Renifery nad Drawskiem? Czemu nie. A także garść informacji o znaleziskach z wyspy Bielawy i okolic jeziora. O tym jak artefakty prowadzą nas przez historię pisze regionalista z Czaplinka Zbigniew Januszaniec.

W końcowej fazie epoki lodowcowej (plejstocenu) stopniowe ocieplanie się klimatu sprawiło, że po ustąpieniu lodowca na obszarze Pojezierza Drawskiego pojawiła się roślinność tundrowa i zwierzęta klimatu subarktycznego, w tym renifery. Najstarsze znane badaczom ślady bytności człowieka na Pojezierzu Drawskim pochodzą ze schyłkowego okresu ostatniego zlodowacenia, z około 10000 p.n.e. Historycy są zgodni co do tego, że pierwszymi przybyszami na tym obszarze mogli być wędrowni łowcy zwierząt, którzy – jak można sądzić – docierali tutaj sporadycznie w okresie letnim w pogoni za zwierzyną i  przed zimą ponownie wycofywali się na południe.

W środkowej epoce kamienia, zwanej mezolitem (od 8000 p.n.e. do 4200 p.n.e.) nastąpiło dalsze ocieplenie klimatu. Roślinność tundrowa została wyparta przez olbrzymie połacie lasów. Był to okres, w którym grupy ludzkie prowadziły koczowniczy lub na wpół osiadły tryb życia. Siedliska zakładane były z reguły w pobliżu jezior i rzek. Zajmowano się myślistwem, rybołówstwem i zbieractwem. Z tą epoką badacze wiążą znaleziska krzemiennych narzędzi odkrytych na wyspie Bielawie położonej na jeziorze Drawsko.

Młodsza epoka kamienia (neolit) trwająca od 4200 p.n.e. do 1700 p.n.e. przyniosła ze sobą prawdziwy przełom gospodarczy. Zaczęła się rozpowszechniać uprawa roślin i hodowla zwierząt, co sprzyjało zakładaniu stałych osad. Z tego okresu pochodzi kamienny toporek znaleziony na polu ornym między Czaplinkiem a Niwką, a więc w niewielkiej odległości od jez. Drawsko. Kolejny przełom cywilizacyjny dokonał się w epoce brązu (1700 – 650 p.n.e.). Nastąpiła stabilizacja osadnictwa i wyraźny wzrost demograficzny. Z tego okresu pochodzą m.in. znaleziska archeologiczne odkryte w  bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Drawsko: brązowa siekierka ze Starego Drawska i  ozdobny naszyjnik z Siemczyna.

Na szczególną uwagę zasługują ślady działalności człowieka w rejonie jeziora Drawsko z epoki żelaza (650 p.n.e. – 1250 n.e.). Na stanowiskach archeologicznych na wyspie Bielawie oraz w rejonie Warniłęgu odkryto znaleziska kojarzone z kulturą łużycką i pomorską. Epoka żelaza – zwłaszcza jej ostatnie stulecia – przyniosła wiele radykalnych zmian gospodarczych i społecznych. Uprawa roli i hodowla stają się podstawą utrzymania ludności. Ważnym elementem życia gospodarczego ludności zamieszkującej rejon jeziora Drawsko od początku dziejów osadnictwa było rybołówstwo. W tamtej epoce oprócz osad otwartych zaczęły pojawiać się grody obronne otoczone wałami, fosami i palisadami. Przy zakładaniu takich grodów zwykle wykorzystywano naturalne warunki obronne wynikające z ukształtowania terenu.

Jezioro Drawsko odegrało w tamtym okresie istotną rolę w rozwoju osadnictwa. Dzięki urozmaiconej linii brzegowej i bogatej rzeźbie terenów sąsiadujących z jeziorem, łatwo można było tu znaleźć miejsca o znakomitych naturalnych walorach obronnych. Przykładem są zachowane bardzo czytelne ślady nadbrzeżnego wczesnośredniowiecznego grodziska na Półwyspie Drawskim koło Starego Drawska. Na wznoszącej się nad jeziorem wyniosłości można tam zobaczyć nieźle zachowany wał ziemny z fosą, będący pozostałością po dawnym grodzie obronnym Pomorzan o metryce sięgającej – według ocen archeologów – VIII wieku. Grodzisko to zostało poddane badaniom archeologicznym w latach 1963 – 1967. (cdn.)