Niezwykłe struktury nad jeziorem Drawsko. Podajemy konkrety!

JEZIORO TAJEMNIC. Podajemy szczegóły odkrycia nad jeziorem Drawsko struktury o wymiarach 114×75 m. To wczesnośredniowieczne grodzisko znajdujące w rejonie wsi Siemczyno. Co więcej, w pobliżu odnaleziono jeszcze osadę i cmentarzysko z epoki. To zupełnie nieznany w obiegu naukowym mikroregion osadniczy!

Odkrycie zostanie objęte ochroną konserwatorską oraz wpisane w plan badawczy Muzeum w Koszalinie, Patrona Akcji „Jezioro Tajemnic”.

Być może jest ono związane z innym odkryciem dokonanym w ramach Akcji Jezioro Tajemnic, podczas ubiegłorocznej „Misji Siemczyno”. Ekipa Akademii Morskiej ze Szczecina kierowana przez Grzegorza Zaniewicza na płytkich wodach zatoki Siemczyńsiej (Henrykowskiej) natrafiła i wykonała sonarową fotografię podwodnego obiektu, który nazwano „mozaiką”. Całkowite rozmiary zagadkowej „Mozaiki” to około 8 x 8 metrów (każda część z mozaiki ma ok. 2×4 m). Znajduje się ona w pobliżu grodziska. Pod wodą widoczne są także resztki drewnianych pali. Oznaczać to może, że „mozaika” to w rzeczywistości resztki pradawnego mostu. O sprawie pisaliśmy już tutaj: http://jeziorotajemnic.pl/mozaika-na-dnie-zatoki-siemczynskiej-jak-to-mozliwe/

Prace badawcze na miejscu prowadzi Muzeum w Koszalinie.

– Obiekt położony jest około 2 km na północny wschód od skraju zabudowań wsi Siemczyno – relacjonuje Andrzej Kuczkowski, pracownik Muzeum. – Natrafiliśmy na niego dzięki systemowi laserowego skaningu gruntu LIDAR oraz analizując doniesienia uczestników akcji „Jezioro Tajemnic”. – Położony jest on w bezpośrednim kontekście zbiornika wodnego. Leży na półwyspie tworzącego południową linię brzegową Zatoki Henrykowskiej, stanowiącej odnogę Jeziora Drawsko, w około 1/3 długości zatoki.

Domniemywać można, iż pierwotnie ten jednoczłonowy gród znajdował się na wyspie oddalonej od stałego lądu o około 70 m w linii prostej (powierzchnia lustra wody znajdowała się kiedyś kilka metrów wyżej; została sztucznie obniżona kilkaset lat temu – dop. Red.).

            Grodzisko jest zachowane w dość dobrym stanie. Ma wymiary całkowite 114×75 m, a jego powierzchnia wraz z wałami wynosi około 67 arów. Wały są stosunkowo słabo zachowane, ich wysokość wynosi maksymalnie około 2 m. Najbardziej czytelne są one od strony jeziora, gdzie znajdują się także dość duże kamienie narzutowe widoczne na powierzchni, a pochodzące zapewne z konstrukcji umocnień.

Z północno-wschodniej części obiektu biegnie grobla wiodąca w głąb obecnego półwyspu, ciągnącego się wzdłuż południowego brzegu Zatoki Henrykowskiej. Składa się ono z trzech niewielkich, ale wyraźnych wypiętrzeń terenowych, które są oddzielone od siebie silnie podmokłymi dolinkami. Wskazuje to, iż w okresie istnienia grodu stanowiły one łańcuch kilku niewielkich wysepek. Na środkowej z nich w trakcie prospekcji odkryto niewielki zespół ułamków ceramiki.

Z uwagi na brak czytelnych obecnie śladów po umocnieniach można uznać, iż mamy tu do czynienia z jakąś formą otwartego osadnictwa powiązanego funkcjonalnie z pobliskim grodem. Ogółem zebrano 15 niewielkich fragmentów ceramiki, z których cztery to ułamki przykrawędne, trzy przydenne oraz osiem fragmentów brzuśców. Pochodzą one z naczyń obtaczanych, wypalonych w atmosferze utleniającej, dzięki czemu nabrały one barwy brunatnej. Niewielki stopień zachowania znacznie utrudnia przyporządkowanie typologiczne, a tym samym uściślenie chronologii. Mamy tu najprawdopodobniej do czynienia z fragmentami naczyń, które określane są mianem rodziny typów D lub typem Menkendorf. W dobrze datowanych nawarstwieniach wczesnośredniowiecznego Szczecina materiał ten jest powszechny w II połowie IX-X w.[1], Zauważyć należy jednak, że występują one również w niewielkich ilościach we wszystkich nawarstwieniach wczesnośredniowiecznego grodu szczecińskiego[2]. Dlatego też ściślejsze datowanie będzie możliwe dopiero po uzyskaniu większego zespołu źródeł.

[1]     W. Łosiński, R. Rogosz, Zasady klasyfikacji i schemat taksonomiczny ceramiki, [w:] Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe, red. E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński, Szczecin, 1983, s. 205-208.

[2]    E. Cnotliwy, W. Łosiński, Chronologia absolutna, w:] Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe, red. E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński, Szczecin, 1983, s. 235, ryc. 205.

Atrakcyjność tego miejsca powiększa również odkrycie cmentarzyska kurhanowego, które znajduje się około 300 m na południowy wschód od grodziska. Leży ono na stoku wyniesienia terenowego, bezpośrednio nad szeroką podmokłą doliną. Składa się ze skupiska kilku (najprawdopodobniej dziewięciu kopców) oraz pojedynczej mogiły oddalonej od nich o 20 m. Na tym etapie rozpoznania nie jest możliwe ustalenie chronologii pochówków. Nie można jednak wykluczyć, iż są one równoczasowe grodzisku oraz osadzie, tworząc z nimi bardzo ciekawy i jak do tej pory zupełnie nieznany w obiegu naukowym mikroregion osadniczy.

Andrzej Kuczkowski (ur. 1981) – pracownik Działu Archeologii Muzeum w Koszalinie. Zainteresowania badawcze koncentrują się na dziejach Pomorza Środkowego w średniowieczu i czasach nowożytnych. Szczególnie interesuje się nowożytną ceramiką pomorską, procesami osadniczymi w średniowieczu oraz zagadnieniem krajobrazu kulturowego w ujęciu dynamicznym.